Մուրացան «Գևորգ Մարզպետունի»
Հայաստանը 10-րդ դարում պատերազմկան վիճակի մեջ էր։ Երկիրը ղեկավարում էր Աշոտ Բ-ն նա Բագրատունիների արքայատոհմի ներկայացուցիչ էր։
Նրա դեմ ապստամբել են արքայի աները՝ Գարդմանիիշխան Սահակ Սևադան, և Ուտիքի իշխան Ցլիկ Ամրամը։Գառնու ամրոցում էին Հայաստանի թագուհի Սահականույշը և իշխան Գևորգ Մարզպետունու կինն ու որդին՝ որդու անուններ Գոռը։ Մի օր Սեդային խնդրում է պատմել անցած տարիներիիրադարձությունների ու Աշոտ Բագրատունու երիտասարդության մասին։ Մի օր Դայակը Սահականուշին պատմում է իր անցած տարիների կարևոր դեպքերի մասին, թե ինչպես է նախկին արքա Սմբատ Ա-ն պայքարե լՅուսուֆ դեմ, թե ինչպես են հագարացիները սպանել Սմբատ Բագրատունուն, և ինչպես էԱշոտ Բ-ն սպանել արաբ զորապետերին և իր հոր համար ինչի է վաստակել «Երկաթ»անունը։Հետո Սեդան միամիտ բերանից թրցնում է որ Աշոտ Բ-Ն երկար տարիներ շարունակ թաքուն սիրել է իշխան Ցլիկ Ամրամի կնոջը՝Ասպրամին։ Բայց նա իմանում է, որ թագուհին տեղյակ է այդ պատմության մասին և հանգստանում է և նա իմանում է
որ Սահականուշը մի անգամ տեսել է Աշոտին Ասպրամի հետ համբուրվելիս։ Իշխան և զորապետ
այցելում են ապստամբ, կույր Սահակ Սևադային
և նա հասկանում է իշխանին և ներում է Աշոտին։Գևորգ Մարզպետունին
արքային ասում է որ տեսել է իշխան Բերին, ով եկել էր Ցլիկ Ամրամին
օգնելու և Աշոտ Բ-ն Զորք է հավաքում և ամրանում
է Ավերակ բերդում։Աշոտ Երկաթը
իր ձիով դուրս է գալիս օղակից։
Երկրորդ մասում գրված է Հովհաննես Ե Դրասխանակերտցու
մասին ով շատ վախկոտ էր նա մնում էր Այրիվանք բերդում
հետո նա վախից փախավ Սևանա կղզի
նա դավաճանվում է Բեշիրն Գիշերով երկու զինվորները բացում են քաղաքի դարպասներն ու ներս թողնում թշնամիներին
Արաբները սպանում են քաղաքում գտնվող բոլոր մարդկանց ևոչնչացնում Բյուրականը
Մարզպետունին հավաքում է Գառնու ամրոցի բոլոր բնակիչներին և կոչ է անում ժողովրդին իր հետկռվի ելնել, բայց նրան միանում է միայն տասնինը զինվոր։Իր հարյուր զինվորներից նա առանձնացնում է 70-ին ևնրանց 10 լաստերի մեջ տեղավորում՝ ամեն լաստի մեջ 7 զինվոր։ Ինքը գտնվում է մի փոքր լաստիվրա մի քանի թիկնապահների հետ։ Այդպես թիավարում են դեպի հագարացիների ափը և Աշոտիհրամանով սկսում նետահարել թշնամուն։ Հագարացիք նույնպես նետեր են
արձակում, բայցապարդյուն, որովհետև նրանց խանգարում է հայերի լաստերի ետևից կուրացնող վառ արևը։Բեշիրի բանակի մոտ կեսը ջարդվում
է։ Հաղթանակը Աշոտ Երկաթինն էր։Երկրում դեռ խաղաղ հագարացիներ
կան։
Իր մասին իմաց է տալիս Աբխազաց իշխան Բերը: Արշավում է Հայաստան, որպեսզի իրենվերադարձնի հյուսիսային գավառները։ Դրանք նվիրել է Բերին արդեն վախճանված
Ցլիկ Ամրամը։Մարզպետունին մեծ բանակ է հավաքում և ջարդում է Բերի զորքին։ Աբասը հրամայում էկուրացնել Բերին։
Եվս մի քանի տարի անց ծեր իշխան Գևորգ Մարզպետունին վախճանվում է։Նրան
թաղում են Բագարանի մոտ։ Հայաստանը 10-րդ դարում պատերազմկան վիճակի մեջ էր։ Երկիրը ղեկավարում էր Աշոտ Բ-ն նա Բագրատունիների արքայատոհմի ներկայացուցիչ էր։
Նրա դեմ ապստամբել են արքայի աները՝ Գարդմանիիշխան Սահակ Սևադան, և Ուտիքի իշխան Ցլիկ Ամրամը։Գառնու ամրոցում էին Հայաստանի թագուհի Սահականույշը և իշխան Գևորգ Մարզպետունու կինն ու որդին՝ որդու անուններ Գոռը։ Մի օր Սեդային խնդրում է պատմել անցած տարիներիիրադարձությունների ու Աշոտ Բագրատունու երիտասարդության մասին։ Մի օր Դայակը Սահականուշին պատմում է իր անցած տարիների կարևոր դեպքերի մասին, թե ինչպես է նախկին արքա Սմբատ Ա-ն պայքարե լՅուսուֆ դեմ, թե ինչպես են հագարացիները սպանել Սմբատ Բագրատունուն, և ինչպես էԱշոտ Բ-ն սպանել արաբ զորապետերին և իր հոր համար ինչի է վաստակել «Երկաթ»անունը։Հետո Սեդան միամիտ բերանից թրցնում է որ Աշոտ Բ-Ն երկար տարիներ շարունակ թաքուն սիրել է իշխան Ցլիկ Ամրամի կնոջը՝Ասպրամին։ Բայց նա իմանում է, որ թագուհին տեղյակ է այդ պատմության մասին և հանգստանում է և նա իմանում է
որ Սահականուշը մի անգամ տեսել է Աշոտին Ասպրամի հետ համբուրվելիս։ Իշխան և զորապետ
այցելում են ապստամբ, կույր Սահակ Սևադային
և նա հասկանում է իշխանին և ներում է Աշոտին։Գևորգ Մարզպետունին
արքային ասում է որ տեսել է իշխան Բերին, ով եկել էր Ցլիկ Ամրամին
օգնելու և Աշոտ Բ-ն Զորք է հավաքում և ամրանում
է Ավերակ բերդում։Աշոտ Երկաթը
իր ձիով դուրս է գալիս օղակից։
Երկրորդ մասում գրված է Հովհաննես Ե Դրասխանակերտցու
մասին ով շատ վախկոտ էր նա մնում էր Այրիվանք բերդում
հետո նա վախից փախավ Սևանա կղզի
նա դավաճանվում է Բեշիրն Գիշերով երկու զինվորները բացում են քաղաքի դարպասներն ու ներս թողնում թշնամիներին
Արաբները սպանում են քաղաքում գտնվող բոլոր մարդկանց ևոչնչացնում Բյուրականը
Մարզպետունին հավաքում է Գառնու ամրոցի բոլոր բնակիչներին և կոչ է անում ժողովրդին իր հետկռվի ելնել, բայց նրան միանում է միայն տասնինը զինվոր։Իր հարյուր զինվորներից նա առանձնացնում է 70-ին ևնրանց 10 լաստերի մեջ տեղավորում՝ ամեն լաստի մեջ 7 զինվոր։ Ինքը գտնվում է մի փոքր լաստիվրա մի քանի թիկնապահների հետ։ Այդպես թիավարում են դեպի հագարացիների ափը և Աշոտիհրամանով սկսում նետահարել թշնամուն։ Հագարացիք նույնպես նետեր են
արձակում, բայցապարդյուն, որովհետև նրանց խանգարում է հայերի լաստերի ետևից կուրացնող վառ արևը։Բեշիրի բանակի մոտ կեսը ջարդվում
է։ Հաղթանակը Աշոտ Երկաթինն էր։Երկրում դեռ խաղաղ հագարացիներ
կան։
Իր մասին իմաց է տալիս Աբխազաց իշխան Բերը: Արշավում է Հայաստան, որպեսզի իրենվերադարձնի հյուսիսային գավառները։ Դրանք նվիրել է Բերին արդեն վախճանված
Ցլիկ Ամրամը։Մարզպետունին մեծ բանակ է հավաքում և ջարդում է Բերի զորքին։ Աբասը հրամայում էկուրացնել Բերին։
Եվս մի քանի տարի անց ծեր իշխան Գևորգ Մարզպետունին վախճանվում է։Նրան
թաղում են Բագարանի մոտ։
օգտվել եմ (http://www.tarntercum.ru/2015/04/1896-10.html )