вторник, 29 ноября 2016 г.

Մուրացան «Գևորգ Մարզպետունի»


Հայաստանը 10-րդ դարում պատերազմկան վիճակի մեջ էր։ Երկիրը ղեկավարում էր Աշոտ Բ-ն  նա Բագրատունիների արքայատոհմի ներկայացուցիչ էր։ Նրա դեմ ապստամբել են արքայի աները՝ Գարդմանիիշխան Սահակ Սևադան, և Ուտիքի իշխան Ցլիկ Ամրամը։Գառնու ամրոցում էին Հայաստանի թագուհի Սահականույշը և իշխան Գևորգ Մարզպետունու կինն ու որդին՝ որդու անուններ Գոռը։ Մի օր Սեդային խնդրում է պատմել անցած տարիներիիրադարձությունների ու Աշոտ Բագրատունու երիտասարդության մասին։ Մի օր Դայակը Սահականուշին  պատմում է իր անցած տարիների կարևոր դեպքերի մասին, թե ինչպես է նախկին արքա Սմբատ Ա-ն պայքարե լՅուսուֆ  դեմ, թե ինչպես են հագարացիները սպանել Սմբատ Բագրատունուն, և ինչպես էԱշոտ Բ-ն սպանել արաբ զորապետերին և իր հոր համար ինչի է վաստակել «Երկաթ»անունը։Հետո Սեդան միամիտ  բերանից թրցնում է որ Աշոտ Բ-Ն երկար տարիներ շարունակ թաքուն սիրել է իշխան Ցլիկ Ամրամի կնոջը՝Ասպրամին։ Բայց նա իմանում է, որ թագուհին տեղյակ է այդ պատմության մասին  և հանգստանում է և նա իմանում է որ Սահականուշը մի անգամ տեսել է Աշոտին Ասպրամի հետ համբուրվելիս։ Իշխան և զորապետ այցելում են ապստամբ, կույր Սահակ Սևադային  և նա հասկանում է իշխանին և ներում է Աշոտին։Գևորգ Մարզպետունին արքային ասում է որ տեսել է իշխան Բերին, ով եկել էր Ցլիկ Ամրամին օգնելու և Աշոտ Բ-ն Զորք է  հավաքում և ամրանում է Ավերակ բերդում։Աշոտ Երկաթը իր ձիով դուրս է գալիս օղակից։ Երկրորդ մասում գրված է Հովհաննես Ե Դրասխանակերտցու մասին ով շատ վախկոտ էր նա մնում էր Այրիվանք բերդում հետո նա վախից փախավ Սևանա կղզի նա դավաճանվում է Բեշիրն Գիշերով երկու զինվորները բացում են քաղաքի դարպասներն ու ներս թողնում թշնամիներին Արաբները սպանում են քաղաքում գտնվող բոլոր մարդկանց ևոչնչացնում Բյուրականը Մարզպետունին հավաքում է Գառնու ամրոցի բոլոր բնակիչներին և կոչ է անում ժողովրդին իր հետկռվի ելնել, բայց նրան միանում է միայն տասնինը զինվոր։Իր հարյուր զինվորներից նա առանձնացնում է 70-ին ևնրանց 10 լաստերի մեջ տեղավորում՝ ամեն լաստի մեջ 7 զինվոր։ Ինքը գտնվում է մի փոքր լաստիվրա մի քանի թիկնապահների հետ։ Այդպես թիավարում են դեպի հագարացիների ափը և Աշոտիհրամանով սկսում նետահարել թշնամուն։ Հագարացիք նույնպես նետեր են արձակում, բայցապարդյուն, որովհետև նրանց խանգարում է հայերի լաստերի ետևից կուրացնող վառ արևը։Բեշիրի բանակի մոտ կեսը ջարդվում է։ Հաղթանակը Աշոտ Երկաթինն էր։Երկրում դեռ խաղաղ հագարացիներ կան։

Իր մասին իմաց է տալիս Աբխազաց իշխան Բերը: Արշավում է Հայաստան, որպեսզի իրենվերադարձնի հյուսիսային գավառները։ Դրանք նվիրել է Բերին արդեն վախճանված Ցլիկ Ամրամը։Մարզպետունին մեծ բանակ է հավաքում և ջարդում է Բերի զորքին։ Աբասը հրամայում էկուրացնել Բերին։ Եվս մի քանի տարի անց ծեր իշխան Գևորգ Մարզպետունին վախճանվում է։Նրան թաղում են Բագարանի մոտ։Հայաստանը 10-րդ դարում պատերազմկան վիճակի մեջ էր։ Երկիրը ղեկավարում էր Աշոտ Բ-ն  նա Բագրատունիների արքայատոհմի ներկայացուցիչ էր։ Նրա դեմ ապստամբել են արքայի աները՝ Գարդմանիիշխան Սահակ Սևադան, և Ուտիքի իշխան Ցլիկ Ամրամը։Գառնու ամրոցում էին Հայաստանի թագուհի Սահականույշը և իշխան Գևորգ Մարզպետունու կինն ու որդին՝ որդու անուններ Գոռը։ Մի օր Սեդային խնդրում է պատմել անցած տարիներիիրադարձությունների ու Աշոտ Բագրատունու երիտասարդության մասին։ Մի օր Դայակը Սահականուշին  պատմում է իր անցած տարիների կարևոր դեպքերի մասին, թե ինչպես է նախկին արքա Սմբատ Ա-ն պայքարե լՅուսուֆ  դեմ, թե ինչպես են հագարացիները սպանել Սմբատ Բագրատունուն, և ինչպես էԱշոտ Բ-ն սպանել արաբ զորապետերին և իր հոր համար ինչի է վաստակել «Երկաթ»անունը։Հետո Սեդան միամիտ  բերանից թրցնում է որ Աշոտ Բ-Ն երկար տարիներ շարունակ թաքուն սիրել է իշխան Ցլիկ Ամրամի կնոջը՝Ասպրամին։ Բայց նա իմանում է, որ թագուհին տեղյակ է այդ պատմության մասին  և հանգստանում է և նա իմանում է որ Սահականուշը մի անգամ տեսել է Աշոտին Ասպրամի հետ համբուրվելիս։ Իշխան և զորապետ այցելում են ապստամբ, կույր Սահակ Սևադային  և նա հասկանում է իշխանին և ներում է Աշոտին։Գևորգ Մարզպետունին արքային ասում է որ տեսել է իշխան Բերին, ով եկել էր Ցլիկ Ամրամին օգնելու և Աշոտ Բ-ն Զորք է  հավաքում և ամրանում է Ավերակ բերդում։Աշոտ Երկաթը իր ձիով դուրս է գալիս օղակից։ Երկրորդ մասում գրված է Հովհաննես Ե Դրասխանակերտցու մասին ով շատ վախկոտ էր նա մնում էր Այրիվանք բերդում հետո նա վախից փախավ Սևանա կղզի նա դավաճանվում է Բեշիրն Գիշերով երկու զինվորները բացում են քաղաքի դարպասներն ու ներս թողնում թշնամիներին Արաբները սպանում են քաղաքում գտնվող բոլոր մարդկանց ևոչնչացնում Բյուրականը Մարզպետունին հավաքում է Գառնու ամրոցի բոլոր բնակիչներին և կոչ է անում ժողովրդին իր հետկռվի ելնել, բայց նրան միանում է միայն տասնինը զինվոր։Իր հարյուր զինվորներից նա առանձնացնում է 70-ին ևնրանց 10 լաստերի մեջ տեղավորում՝ ամեն լաստի մեջ 7 զինվոր։ Ինքը գտնվում է մի փոքր լաստիվրա մի քանի թիկնապահների հետ։ Այդպես թիավարում են դեպի հագարացիների ափը և Աշոտիհրամանով սկսում նետահարել թշնամուն։ Հագարացիք նույնպես նետեր են արձակում, բայցապարդյուն, որովհետև նրանց խանգարում է հայերի լաստերի ետևից կուրացնող վառ արևը։Բեշիրի բանակի մոտ կեսը ջարդվում է։ Հաղթանակը Աշոտ Երկաթինն էր։Երկրում դեռ խաղաղ հագարացիներ կան։
Իր մասին իմաց է տալիս Աբխազաց իշխան Բերը: Արշավում է Հայաստան, որպեսզի իրենվերադարձնի հյուսիսային գավառները։ Դրանք նվիրել է Բերին արդեն վախճանված Ցլիկ Ամրամը։Մարզպետունին մեծ բանակ է հավաքում և ջարդում է Բերի զորքին։ Աբասը հրամայում էկուրացնել Բերին։ Եվս մի քանի տարի անց ծեր իշխան Գևորգ Մարզպետունին վախճանվում է։Նրան թաղում են Բագարանի մոտ։

օգտվել եմ (http://www.tarntercum.ru/2015/04/1896-10.html )