Քաղցրահամ ջրի հիմնախնդիրը
Ջուրը մեծ ազդեցություն ունի մարդու վրա, որպեսզի մարդ լինի արողջ պետք է օգտագործի մաքուր և որակյալ ջուր: Նույնիսկ հին ժամանակներում մարդիկ տարբերում էին պիտանի և ոչ պիտանի ջուրը: Գիտնականները պարզել են, որ ջրի դերը մեծ է մարդու կյանքի տևողության վրա: Ըստ Առողջապահությանհամաշխարհային կազմակերպության հիվանդությունների մոտ 90% - ը,անորակ ջրի օգտագործումից է: Վերջին տարիների մարդկանց խրախուսվում է օգտագործել շշալցված ջուր, որը մաքրվում է:
Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների ամեն տարի ջրի պատճառով մահանում է 3.5 մլն մարդ:
Քաղցրահամ ջուրն աշխարհում աստիճանաբար ձեռք է բերում կարևորռազմավարական նշանակություն եւ միջազգային հարաբերություններումդառնում է լուրջ քաղաքական գործոն: Թեպետ այդ ռեսուրսը համարվում էվերականգնվող, բայց նրա պաշարներն արդեն դասվում են սպառվողռեսուրսների շարքին: Երկրագնդի ջրային ռեսուրսներից անսպառ էհամարվում միայն Համաշխարհային օվկիանոսը, սակայն մարդու կողմիցնրա ինտենսիվ աղտոտումը կենսաբանական, քիմիական եւ ռադիոակտիվնյութերով կարող է անօգտագործելի դարձնել նաև այդ կենսական միջավայրը:
Քաղցրահամ ջուրը սահմանափակ է: Մաքուր ու անվտանգ ջրի նկատմամբմարդու կենսական պահանջը բացատրվում է ջրի բացարձակ ֆունկցիոնալանփոխարինելիությամբ: Երկրագնդի ցամաքում ջրային պաշարներըչափազանց անհավասար են բաշխված: Համաձայն որոշ գնահատականների,զարգացող երկրներում մեկ մլրդ մարդ զրկված է մաքուր ջուր օգտագործելուհնարավորությունից, իսկ աշխարհի բնակչության 20% զգում է նրաանբավարարությունը: Ներկայումս Պարսից ծոցի արաբական երկրներում մեկլիտր հում նավթի փոխանակումը մեկ լիտր ջրի հետ համարվում է շահավետգործարք: Ջրի անբավարարությամբ են տառապում Հյուսիսային Աֆրիկայի,Մերձավոր արեւելքի, Ասիայի երկրները: Ջուրը վճռորոշ սահմանափակողգործոն է դարձել Հարավային Աֆրիկայի զարգացման համար: Հսկայականքանակի ջուր է օգտագործում Եվրոպան:
Առաջին հայացքից երկրագնդի քաղցրահամ ջրերի պաշարները բավարար ենթվում` 2,5 %, սակայն օգտագործման համար պիտանելի ջրի քանակըկազմում է բոլոր քաղցրահամ ջրերի ընդամենը 0,003-0,16 %: Բնակչությանաճին զուգընթաց, մեկ շնչին հասնող ջրի չափաքանակը գնալով պակասում է:Մյուս կողմից՝ գնալով ավելի ու ավելի շատ են աղտոտվում եւանօգտագործելի դառնում ջրային օբյեկտները, որը տանում է դեպիհիմնախնդրի սրում: Համաձայն ՄԱԿ-ի փորձագետների տվյալների, այն երկրները, որոնքօգտագործում են իրենց ջրային պաշարների 10%-ից պակաս քանակը, որեւէդժվարության չեն հանդիպի ջրային ռեսուրսների շահագործման հետկապված: Եթե այդ չափանիշը գերազանցում է 10-20%, ապա կանգնում ենորոշակի սահմանափակումների առաջ, իսկ եթե կայուն կերպովգերազանցում է 20%, ապա սրվում է հիմնախնդիրը, որն ուղեկցվում է նրաորակի վատացմամբ: Լուրջ անբավարարություն է ստեղծվում, երբ ջրիօգտագործման ծավալները անցնում են եղած պաշարների 40%: Այս դեպքումջուրը դառնում է տնտեսական զարգացումը սահմանափակող գործոն:
Միանգամայն ընդունելի է, որ 21-րդ դարում քաղցրահամ ջուրը եւ ոչ թենավթը կդառնա Երկրի գլխավոր ռազմավարական ռեսուրսը: ՄԱԿ-իզեկույցում նշվում է, որ ջրի անբավարարության մշտական աճը կարող էվերածվել ավելի սուր հիմնախնդրի, քան գլոբալ տաքացումը: Ըստ որոշկանխատեսումների, 2050 թվականին 50 երկրներում ջրիանբավարարությունից կտառապի 3 մլրդ մարդ: Ենթադրվում է, որ արդեն2005թ. հասարակածային գոտում կբնակվի երկրագնդի բնակչության 1/3-ը,որը զգալիորեն կբարձրացնի էկոլոգիական լարվածությունն աշխարհում:Աֆրիկայում եւ Մերձավոր արեւելքում ջրի հարցն արդեն սրված է եւպատճառ է հանդիսանում ոչ միայն հետամնացության եւ աղքատության, այլեւքաղաքական անկայունության, էթնիկական եւ միջպետական կոնֆլիկտների:Եգիպտոսը, Սուդանը եւ Եթովպիան մշտապես թշնամանքի մեջ են Նեղոսիջրերի համար: Այդպիսի խնդիր կա պաղեստինցիների եւ հրեաների միջեւՀորդանանի ջրերի, Թուրքիայի եւ Իրաքի միջեւ՝ Տիգրիս գետի ջրերի,Թուրքիայի եւ Սիրիայի միջեւ՝ Եփրատի ջրերի, Հնդկաստանի եւ Բանգլադեշիմիջեւ՝ Գանգես գետի հոսքի համար: Աշխարհի ջրային ռեսուրսների էկոլոգիական վիճակի եւ օգտագործման ֆոնիվրա Հայաստանի համանուն պատկերը ահագնացող է: Մեր ընդհանուրջրային մուտքը տեղումների միջոցով կազմում է մոտ 18 մլրդ խորանարդմետր, որից 10 մլրդ-ը գոլորշիանում է, 5 մլրդ-ը կազմում է մակերեսայինհոսքը, մնացածը ներծծված ջրերն են, որոնք սնում են աղբյուրներն ու գետերը,լրացնում արտեզյան ավազանը:Այսպիսով, Հայաստանի տարածքում գոյություն ունեցող 70 մլրդ մետրխորանարդ ջուրը օգտագործման ներկա մակարդակով եւ տեխնոլոգիաներով«բավարարում» է ժողովրդի կենցաղի եւ արտադրության բոլոր պահանջները`միաժամանակ ապահովելով գետերի եւ ավազանների ինքնամաքրումն ուէկոլոգիական վիճակը: Եւ եթե այս ջրերը օգտագործվեն խնայողաբար եւնպատակային կերպով, ապա անհանգստություն չէր առաջանա այդկենսական ռեսուրսի վերարտադրության նկատմամբ, եւ Հայաստանը այստեսանկյունից կհամարվեր աշխարհի ամենաբարենպաստ վիճակում գտնվողերկրներից մեկը:
Սակայն պատկերն այլ է: Ըստ վերջերս Երեւանում կատարվածուսումնասիրությունների, մայրաքաղաք մտնող խմելու ջրի 77 %-ը կորչում է:
Երկրագնդի վրա ջուրը հավասարաչափ բաշխված չէ: Դա է պատճառը, որշատ երկրներ նույնիսկ խմելու ջուր չունեն: Նրան կանգնած են «ջրային»ճգնաժամի առջև: Բնակչության թիվը արագ է աճում, դրան զուգընթաց ջրիպահանջարկը աճում է: Որքան մարդիկ զարգանում են, որքան ավելի շատգործարաններ են կառուցվում, այնքան ջրի պահանջարկը մեծանում է: Ինչպեսբոլորս գիտենք ջուրը վերականգնվող ռեսուրս է: Ջուրը միայն քանակապես էվերականգնվում, իսկ որակապես սպառվում է, այն էլ այնքան մեշքանակությամբ, որ ուղղակի ապշեցուցիչ է: Յուրաքանչյուրս ջուրը անխնակերպով ենք օգտագործում, չմտածելով այն մասին, թե որքան կարևոր է այն:
Կարծիք
Քաղցրահամ ջրի հիմնախնդիր…Ահա թե ինչ աղետի առաջ ենք մենք կանգնած: Այս աղետը ավելի վտանգավոր է, քան մենք կարծում ենք: Կգա ժամանակ, որ հանուն մի բաժակ ջրի մարդիկ նույնիսկ հարազատներին կսպանեն: Մեզանից ոչ ոք չի կարող պատկերացնել, թե դա ինչ աղետ է: Մենք դաժան ենք վարվում մեր հաջորդների հետ, որովհետև նրանց խաղաղ ապրելու հնարավորությունից զրկում ենք: Ես կարծում եմ գլխավոր խնդիրն այն է, որ մարդիկ չեն հասկանում և ոչ մի քայլ չեն ձեռնարկում այս խնդրիը որևէ լուծում գտնելու համար: Ներկայումս էլ կան շատ երկրներ, որ ջրի խնդիր ունեն, որն էլ նպաստում է տվյալ երկրի հետամնացության վրա: Առաջարկում եմ, որ մարդիկ անտեղի ջուր չօգտագործեն, քանի որ ջուրը ոչ միայն մարդուն է անհրաժեշտ այլ նաև բույսերին ու կենդանիներին: Մենք չենք կարող առանց ջրի նույնիս 3 օր ապրել, այնպես որ այս պահից պետք է սկսենք խնայել և ճիշտ օգտագործել ջուրը:
Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների ամեն տարի ջրի պատճառով մահանում է 3.5 մլն մարդ:
Քաղցրահամ ջուրն աշխարհում աստիճանաբար ձեռք է բերում կարևորռազմավարական նշանակություն եւ միջազգային հարաբերություններումդառնում է լուրջ քաղաքական գործոն: Թեպետ այդ ռեսուրսը համարվում էվերականգնվող, բայց նրա պաշարներն արդեն դասվում են սպառվողռեսուրսների շարքին: Երկրագնդի ջրային ռեսուրսներից անսպառ էհամարվում միայն Համաշխարհային օվկիանոսը, սակայն մարդու կողմիցնրա ինտենսիվ աղտոտումը կենսաբանական, քիմիական եւ ռադիոակտիվնյութերով կարող է անօգտագործելի դարձնել նաև այդ կենսական միջավայրը:
Քաղցրահամ ջուրը սահմանափակ է: Մաքուր ու անվտանգ ջրի նկատմամբմարդու կենսական պահանջը բացատրվում է ջրի բացարձակ ֆունկցիոնալանփոխարինելիությամբ: Երկրագնդի ցամաքում ջրային պաշարներըչափազանց անհավասար են բաշխված: Համաձայն որոշ գնահատականների,զարգացող երկրներում մեկ մլրդ մարդ զրկված է մաքուր ջուր օգտագործելուհնարավորությունից, իսկ աշխարհի բնակչության 20% զգում է նրաանբավարարությունը: Ներկայումս Պարսից ծոցի արաբական երկրներում մեկլիտր հում նավթի փոխանակումը մեկ լիտր ջրի հետ համարվում է շահավետգործարք: Ջրի անբավարարությամբ են տառապում Հյուսիսային Աֆրիկայի,Մերձավոր արեւելքի, Ասիայի երկրները: Ջուրը վճռորոշ սահմանափակողգործոն է դարձել Հարավային Աֆրիկայի զարգացման համար: Հսկայականքանակի ջուր է օգտագործում Եվրոպան:
Առաջին հայացքից երկրագնդի քաղցրահամ ջրերի պաշարները բավարար ենթվում` 2,5 %, սակայն օգտագործման համար պիտանելի ջրի քանակըկազմում է բոլոր քաղցրահամ ջրերի ընդամենը 0,003-0,16 %: Բնակչությանաճին զուգընթաց, մեկ շնչին հասնող ջրի չափաքանակը գնալով պակասում է:Մյուս կողմից՝ գնալով ավելի ու ավելի շատ են աղտոտվում եւանօգտագործելի դառնում ջրային օբյեկտները, որը տանում է դեպիհիմնախնդրի սրում: Համաձայն ՄԱԿ-ի փորձագետների տվյալների, այն երկրները, որոնքօգտագործում են իրենց ջրային պաշարների 10%-ից պակաս քանակը, որեւէդժվարության չեն հանդիպի ջրային ռեսուրսների շահագործման հետկապված: Եթե այդ չափանիշը գերազանցում է 10-20%, ապա կանգնում ենորոշակի սահմանափակումների առաջ, իսկ եթե կայուն կերպովգերազանցում է 20%, ապա սրվում է հիմնախնդիրը, որն ուղեկցվում է նրաորակի վատացմամբ: Լուրջ անբավարարություն է ստեղծվում, երբ ջրիօգտագործման ծավալները անցնում են եղած պաշարների 40%: Այս դեպքումջուրը դառնում է տնտեսական զարգացումը սահմանափակող գործոն:
Քաղցրահամ ջուրը սահմանափակ է: Մաքուր ու անվտանգ ջրի նկատմամբմարդու կենսական պահանջը բացատրվում է ջրի բացարձակ ֆունկցիոնալանփոխարինելիությամբ: Երկրագնդի ցամաքում ջրային պաշարներըչափազանց անհավասար են բաշխված: Համաձայն որոշ գնահատականների,զարգացող երկրներում մեկ մլրդ մարդ զրկված է մաքուր ջուր օգտագործելուհնարավորությունից, իսկ աշխարհի բնակչության 20% զգում է նրաանբավարարությունը: Ներկայումս Պարսից ծոցի արաբական երկրներում մեկլիտր հում նավթի փոխանակումը մեկ լիտր ջրի հետ համարվում է շահավետգործարք: Ջրի անբավարարությամբ են տառապում Հյուսիսային Աֆրիկայի,Մերձավոր արեւելքի, Ասիայի երկրները: Ջուրը վճռորոշ սահմանափակողգործոն է դարձել Հարավային Աֆրիկայի զարգացման համար: Հսկայականքանակի ջուր է օգտագործում Եվրոպան:
Առաջին հայացքից երկրագնդի քաղցրահամ ջրերի պաշարները բավարար ենթվում` 2,5 %, սակայն օգտագործման համար պիտանելի ջրի քանակըկազմում է բոլոր քաղցրահամ ջրերի ընդամենը 0,003-0,16 %: Բնակչությանաճին զուգընթաց, մեկ շնչին հասնող ջրի չափաքանակը գնալով պակասում է:Մյուս կողմից՝ գնալով ավելի ու ավելի շատ են աղտոտվում եւանօգտագործելի դառնում ջրային օբյեկտները, որը տանում է դեպիհիմնախնդրի սրում: Համաձայն ՄԱԿ-ի փորձագետների տվյալների, այն երկրները, որոնքօգտագործում են իրենց ջրային պաշարների 10%-ից պակաս քանակը, որեւէդժվարության չեն հանդիպի ջրային ռեսուրսների շահագործման հետկապված: Եթե այդ չափանիշը գերազանցում է 10-20%, ապա կանգնում ենորոշակի սահմանափակումների առաջ, իսկ եթե կայուն կերպովգերազանցում է 20%, ապա սրվում է հիմնախնդիրը, որն ուղեկցվում է նրաորակի վատացմամբ: Լուրջ անբավարարություն է ստեղծվում, երբ ջրիօգտագործման ծավալները անցնում են եղած պաշարների 40%: Այս դեպքումջուրը դառնում է տնտեսական զարգացումը սահմանափակող գործոն:
Միանգամայն ընդունելի է, որ 21-րդ դարում քաղցրահամ ջուրը եւ ոչ թենավթը կդառնա Երկրի գլխավոր ռազմավարական ռեսուրսը: ՄԱԿ-իզեկույցում նշվում է, որ ջրի անբավարարության մշտական աճը կարող էվերածվել ավելի սուր հիմնախնդրի, քան գլոբալ տաքացումը: Ըստ որոշկանխատեսումների, 2050 թվականին 50 երկրներում ջրիանբավարարությունից կտառապի 3 մլրդ մարդ: Ենթադրվում է, որ արդեն2005թ. հասարակածային գոտում կբնակվի երկրագնդի բնակչության 1/3-ը,որը զգալիորեն կբարձրացնի էկոլոգիական լարվածությունն աշխարհում:Աֆրիկայում եւ Մերձավոր արեւելքում ջրի հարցն արդեն սրված է եւպատճառ է հանդիսանում ոչ միայն հետամնացության եւ աղքատության, այլեւքաղաքական անկայունության, էթնիկական եւ միջպետական կոնֆլիկտների:Եգիպտոսը, Սուդանը եւ Եթովպիան մշտապես թշնամանքի մեջ են Նեղոսիջրերի համար: Այդպիսի խնդիր կա պաղեստինցիների եւ հրեաների միջեւՀորդանանի ջրերի, Թուրքիայի եւ Իրաքի միջեւ՝ Տիգրիս գետի ջրերի,Թուրքիայի եւ Սիրիայի միջեւ՝ Եփրատի ջրերի, Հնդկաստանի եւ Բանգլադեշիմիջեւ՝ Գանգես գետի հոսքի համար: Աշխարհի ջրային ռեսուրսների էկոլոգիական վիճակի եւ օգտագործման ֆոնիվրա Հայաստանի համանուն պատկերը ահագնացող է: Մեր ընդհանուրջրային մուտքը տեղումների միջոցով կազմում է մոտ 18 մլրդ խորանարդմետր, որից 10 մլրդ-ը գոլորշիանում է, 5 մլրդ-ը կազմում է մակերեսայինհոսքը, մնացածը ներծծված ջրերն են, որոնք սնում են աղբյուրներն ու գետերը,լրացնում արտեզյան ավազանը:Այսպիսով, Հայաստանի տարածքում գոյություն ունեցող 70 մլրդ մետրխորանարդ ջուրը օգտագործման ներկա մակարդակով եւ տեխնոլոգիաներով«բավարարում» է ժողովրդի կենցաղի եւ արտադրության բոլոր պահանջները`միաժամանակ ապահովելով գետերի եւ ավազանների ինքնամաքրումն ուէկոլոգիական վիճակը: Եւ եթե այս ջրերը օգտագործվեն խնայողաբար եւնպատակային կերպով, ապա անհանգստություն չէր առաջանա այդկենսական ռեսուրսի վերարտադրության նկատմամբ, եւ Հայաստանը այստեսանկյունից կհամարվեր աշխարհի ամենաբարենպաստ վիճակում գտնվողերկրներից մեկը:
Սակայն պատկերն այլ է: Ըստ վերջերս Երեւանում կատարվածուսումնասիրությունների, մայրաքաղաք մտնող խմելու ջրի 77 %-ը կորչում է:
Սակայն պատկերն այլ է: Ըստ վերջերս Երեւանում կատարվածուսումնասիրությունների, մայրաքաղաք մտնող խմելու ջրի 77 %-ը կորչում է:
Երկրագնդի վրա ջուրը հավասարաչափ բաշխված չէ: Դա է պատճառը, որշատ երկրներ նույնիսկ խմելու ջուր չունեն: Նրան կանգնած են «ջրային»ճգնաժամի առջև: Բնակչության թիվը արագ է աճում, դրան զուգընթաց ջրիպահանջարկը աճում է: Որքան մարդիկ զարգանում են, որքան ավելի շատգործարաններ են կառուցվում, այնքան ջրի պահանջարկը մեծանում է: Ինչպեսբոլորս գիտենք ջուրը վերականգնվող ռեսուրս է: Ջուրը միայն քանակապես էվերականգնվում, իսկ որակապես սպառվում է, այն էլ այնքան մեշքանակությամբ, որ ուղղակի ապշեցուցիչ է: Յուրաքանչյուրս ջուրը անխնակերպով ենք օգտագործում, չմտածելով այն մասին, թե որքան կարևոր է այն:
Կարծիք
Քաղցրահամ ջրի հիմնախնդիր…Ահա թե ինչ աղետի առաջ ենք մենք կանգնած: Այս աղետը ավելի վտանգավոր է, քան մենք կարծում ենք: Կգա ժամանակ, որ հանուն մի բաժակ ջրի մարդիկ նույնիսկ հարազատներին կսպանեն: Մեզանից ոչ ոք չի կարող պատկերացնել, թե դա ինչ աղետ է: Մենք դաժան ենք վարվում մեր հաջորդների հետ, որովհետև նրանց խաղաղ ապրելու հնարավորությունից զրկում ենք: Ես կարծում եմ գլխավոր խնդիրն այն է, որ մարդիկ չեն հասկանում և ոչ մի քայլ չեն ձեռնարկում այս խնդրիը որևէ լուծում գտնելու համար: Ներկայումս էլ կան շատ երկրներ, որ ջրի խնդիր ունեն, որն էլ նպաստում է տվյալ երկրի հետամնացության վրա: Առաջարկում եմ, որ մարդիկ անտեղի ջուր չօգտագործեն, քանի որ ջուրը ոչ միայն մարդուն է անհրաժեշտ այլ նաև բույսերին ու կենդանիներին: Մենք չենք կարող առանց ջրի նույնիս 3 օր ապրել, այնպես որ այս պահից պետք է սկսենք խնայել և ճիշտ օգտագործել ջուրը:
Комментариев нет:
Отправить комментарий